Ο γαστρεντερικός μας σωλήνας, το πεπτικό σύστημα, υπόκειται ταχεία ανάπτυξη και διαφοροποίηση κατά τις πρώτες 1000 ημέρες της ζωής. Η διασφάλιση της υγιούς ανάπτυξης του πεπτικού είναι ζωτικής σημασίας καθώς η λειτουργία του είναι συνδεδεμένη με τη συνολική μας υγεία και ευημερία. Φιλοξενώντας περίπου 100 τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς, γνωστούς στο σύνολό τους ως «μικροβίωμα», η βασική λειτουργία του πεπτικού είναι η πέψη, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και η απέκκριση των άχρηστων ουσιών. Ωστόσο, επηρεάζει επίσης τόσο την ανάπτυξη όσο και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και τις συνδέσεις εντέρου-εγκεφάλου. [1,2]
Ορισμένα στοιχεία για το έντερο και το πεπτικό:
- Περίπου 100 τρισεκατομμύρια βακτήρια κατοικούν στο έντερο και παράγουν μεταβολίτες, οι οποίοι επηρεάζουν την υγεία.
- Το 70-80% των κυττάρων του ανοσοποιητικού είναι συγκεντρωμένα στο έντερο.
- Μόνο στο έντερο, βρίσκονται 100 εκατομμύρια νευρώνες οι οποίοι παράγουν διάφορους νευροδιαβιβαστές που ρυθμίζουν τη διάθεση και τον κορεσμό.
- Το 95% της συνολικής σεροτονίνης στο σώμα βρίσκεται στο έντερο.
Η ανάπτυξη του πεπτικού συστήματος στο ξεκίνημα της ζωής
Από τη γέννηση μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ζωής, το γαστρεντερικό μας σύστημα υπόκειται σημαντικές δομικές αλλαγές. [3,4] Για παράδειγμα, κατά τη γέννηση, το στομάχι ενός βρέφους μπορεί να χωρέσει μόλις 5-7 ml γάλακτος και το οποίο είναι το μέγεθος ενός κερασιού. Την τρίτη ημέρα της ζωής του, το στομάχι του έχει υπερ-τριπλασιαστεί σε μέγεθος και μπορεί να χωρέσει περίπου 22-27 ml υγρών. Στο τέλος του πρώτου μήνα, το στομάχι έχει περίπου το μέγεθος ενός αβγού και μπορεί να χωρέσει 80-150 ml.
Το στομάχι ενός βρέφους δεκαπλασιάζει
την χωρητικότητά του σε μόλις 30 ημέρες.
Το λεπτό έντερο υπόκειται επίσης σε μια αντίστοιχη έντονη περίοδο ανάπτυξης, όπου σχεδόν διπλασιάζεται σε μέγεθος, από τα 275 εκατοστά κατά τη γέννηση σε πάνω από 450 εκατοστά στην ηλικία των πέντε ετών.
Υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα στην υγιή ανάπτυξη του γαστρεντερικού μας συστήματος και της συνολικής μας υγείας και ευεξίας.
Για το έντερο, οι πρώτες εβδομάδες και μήνες της ζωής είναι επίσης μια περίοδος αξιοσημείωτης φυσιολογικής ανάπτυξης. [5] Η ανάπτυξη αυτή είναι μια σύνθετη, αλληλοεξαρτώμενη διαδικασία και περιλαμβάνει τον συνεχή μετασχηματισμό του πεπτικού συστήματος και των ενζυματικών του λειτουργιών, για παράδειγμα την έκκριση γαστρικών οξέων που είναι απαραίτητα για την ωρίμανση της δραστηριότητας της γαστρικής πεψίνης. Επιπλέον, κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής, το γαστρεντερικό σύστημα αναπτύσσει ζωτικές νευρολογικές και βιοχημικές διαδικασίες.
Η σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου
Ένα υγιές εντερικό μικροβίωμα περιλαμβάνει μια ισορροπημένη σύνθεση από πολλά είδη βακτηρίων, τα οποία διαθέτουν όλα λειτουργίες που ευνοούν την καλή υγεία. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου και πιο συγκεκριμένα κατά τη βρεφική ηλικία, η σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος είναι πολύ δυναμική. Στους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τη σύνθεσή του περιλαμβάνονται:
- Η διατροφή της μητέρας κατά την κύηση
- Ο τρόπος γέννησης (φυσιολογική γέννα ή καισαρική τομή)
- Η ηλικία της κύησης π.χ. ο πρόωρος τοκετός
- Η διατροφή, π.χ. με πρεβιοτικά, προβιοτικά ή μεταβιοτικά
- Η χρήση αντιβιοτικών
Μια ανισορροπία στο μικροβίωμα του εντέρου («δυσβίωση») κατά τη βρεφική ηλικία μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην υγεία και την ευημερία ενώ έχει συνδεθεί με αυξημένες πιθανότητες για άσθμα και αλλεργίες, καθώς και με βρεφικούς κολικούς και γαστρεντερικές διαταραχές. [6,7 ]Έχει επίσης θεωρηθεί πως αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και των μεταβολικών διαταραχών αργότερα στη ζωή. [6,7]
Η συμβίωση των μικροβίων και του ανθρώπινου οργανισμού ξεκινά από την αρχή της ζωής και η εγκατάστασή της είναι μια συναρπαστική δυναμική διαδικασία. Μπορεί να επηρεάσει βαθιά την υγεία και την ευεξία του ανθρώπου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
1. Shamir R, et al. Essential Knowledge Briefing, Wiley, Chichester (2015).
2. Van de Wiele T et al. Nature Reviews Rheumatology 2016;12:398–411.
3. Weaver LT, et al. Gut. 1991;32:1321-1323.
4. Health & Parenting. http://health-and-parenting.com/preparing-for-breastfeeding-how-much-milk-will-my-newborn-need Accessed on: July 2016.
5. Vandenplas Y, et al. Essential Knowledge Briefing. Wiley, Chichester (2015).
6. Collado MC et al. Gut Microbes, 3(4): 352-65, 2013.
7. Wopereis H, et al. Pediatr Allergy Immuno 2014;25:428-38.
